Internationale samenwerking

Het woordenboek wordt samengesteld door vrijwilligers van over de gehele wereld. Ook drie NIN-leden werken eraan mee: Pierke Bosschieter, Jacqueline Pitchford en Rosalba Putrino. Het is een mooi voorbeeld van internationale samenwerking in de indexing-wereld. Het idee voor het woordenboek is in 2021 ontstaan tijdens een groepsdiscussie bij een online congres van de Canadese registermakers (Indexing Society of Canada/Société canadienne d’indexation (ISC/SCI)).

Het woordenboek is begonnen met zes talen: Engels, Duits, Nederlands, Frans, Portugees en Spaans, en deze zijn ook terug te vinden in de online tabel. Japans en Welsh zijn inmiddels toegevoegd, maar nog niet zichtbaar voor gebruikers. De verwachting is dat er steeds meer talen en termen bij zullen komen.

Duits en Nederlands

Duits en Nederlands hebben met elkaar gemeen dat ze een synoniem hebben voor het concept index, namelijk het woord ‘register’. In de Nederlandse context kunnen ‘index’ en ‘indexeren’ voor heel veel verschillende zaken en activiteiten staan, zeker in het tegenwoordige digitale tijdperk. Vandaar dat wij bij het NIN dan ook vaak de voorkeur geven aan de term ‘registermaker’ om ons beroep te omschrijven. Een blik op de website van onze zusterorganisatie in Duitsland, het Deutsches Netwerk der Indexer (DNI), leert ons dat zij het wel consequent over ‘Indexer’ hebben. De subtitel van de Duitse website, Zur Förderung des Themas Registererstellung, geeft aan dat men zich wel bewust is van de alternatieve terminologie, en is in mijn ogen een nuttige verduidelijking.
Een goede illustratie van dit Nederlands-Duitse accentverschil is dat het woordenboek bij de Engelse term ‘index’ voor het Duits ‘Index(e)/Register’ en voor het Nederlands ‘register(s)/index(en)’ geeft.

Vertaalkwesties

Er blijven bij vertalingen natuurlijk altijd zaken waar je over van mening kunt verschillen. Zo zou ik zelf een subject index in het Nederlands bij voorkeur aanduiden als een ‘trefwoordenregister’, terwijl het woordenboek de meer letterlijke vertalingen ‘zaakregister/onderwerpsregister’ geeft, die door sommige collega’s worden gebruikt.

Of de termen ‘niet-ingebed register’ en ‘ingebed register’ ooit algemeen gebruikte termen zullen gaan worden in het Nederlands als vertaling van de Engelse termen ‘stand-alone index’ en ‘embedded index’ (zie ook de NIN blogpost ‘Embedded Indexing’), dat waag ik te betwijfelen. De Engelse termen bekken toch net wat lekkerder en doen minder gekunsteld aan. Daarnaast is de Engelse taal vaak leidend in de internationale indexing-terminologie, zoals zo vaak bij internationale samenwerking. In de context van het indexeerwerk is het Engels misschien nog wel overheersender dan op andere gebieden, omdat in de Angelsaksische landen een veel sterkere index-cultuur bestaat dan in niet-Engelssprekende landen.

Werk in uitvoering

De samenstellers benadrukken dat het woordenboek een project in uitvoering is. Er komen vast meer talen bij en er zullen nog veel termen worden toegevoegd, bijgeslepen en gecorrigeerd. Zo staan er hier en daar kleine fouten in de tabel. Ik ontdekte bijvoorbeeld dat voor het Engelse woordje ‘text’ in het Nederlands ook ‘text’ wordt weergegeven (bezoek website d.d. 2-4-2025).
Als Nederlandse registermakers vinden we het een heel leuk en nuttig project dat we met veel interesse zullen blijven volgen en waar we zeker betrokken bij zullen blijven.