Professionele registermakers: het internationale perspectief

In  Nederland hebben maar weinig mensen ooit van het beroep van registermaker gehoord. Wanneer je vertelt dat je registers maakt, hoor je vaak dat mensen niet weten wat het inhoudt. Na enige uitleg is de reactie vaak ongeloof dat er mensen zijn die dit doen en dat het niet volledig door computers gedaan kan worden. De groep professionele registermakers in Nederland is dan ook klein. Maar er zijn natuurlijk meer landen in de wereld dan alleen Nederland, en er zijn ook landen waar er veel meer registermakers zijn en het beroep wat minder onbekend is.

Waar in Nederland – als een boek al een register heeft – vaak wordt volstaan met een simpel namenregister, is het in de Angelsaksische wereld veel gebruikelijker om een gecombineerd namen- en onderwerpenregister toe te voegen aan een boek. Landen als het Verenigd Koninkrijk, Canada, de Verenigde Staten en Australië kennen dan ook veel meer registermakers en hebben beroepsverenigingen voor registermakers. Ook China kent een bloeiende register-cultuur en de grootste vereniging van registermakers ter wereld.


Opleidingen

Sommige van deze verenigingen organiseren eigen opleidingen voor het beroep van registermaker, zoals de Britse Society of Indexers (SI)  en de American Society for Indexing (ASI). Daarnaast is er een uitgebreid aanbod aan congressen, workshops, webinars en publicaties om de beroepskennis en -vaardigheden van de registermaker op peil te houden. Ook veel Nederlandse registermakers maken dankbaar gebruik van dit aanbod aan opleidings- en trainingsmogelijkheden. Die nadruk op training en professionele ontwikkeling is logisch, want het maken van een gecombineerd namen- en onderwerpenregister vergt veel meer denkkracht en analytisch vermogen dan een namenregister.

Vaktijdschrift: The Indexer

Er bestaat een internationaal Engelstalig vaktijdschrift voor registermakers: The Indexer, the International Journal of Indexing. Het tijdschrift wordt uitgegeven door Liverpool University Press. Het tijdschrift werd voor het eerst uitgegeven in 1958 en bestaat dus al 65 jaar. Het verschijnt eenmaal per kwartaal. De inhoud bestaat uit een grote variëteit aan artikelen van over de hele wereld. Ze gaan over de nieuwste technieken, zoals het maken van registers voor e-books, historische onderwerpen, zoals de ‘Index van Verboden Boeken’, of over onderwerpen die gerelateerd zijn aan het maken van registers, zoals de geschiedenis van het alfabet. Een onderwerp dat veel discussie oproept en waar al heel wat artikelen over verschenen zijn is: Wat doe je met een vertaald boek dat in de oorspronkelijke uitgave een gedetailleerd namen- en onderwerpenregister heeft? Vertaal je het register of maak je een nieuw register van de vertaling? Een vraag waar ook veel Nederlandse uitgevers zich met enige regelmaat mee geconfronteerd zien.

ICRIS en internationale conferenties

De diverse nationale verenigingen en netwerken van registermakers werken samen in een samenwerkingsverband dat ICRIS heet. ICRIS staat voor International Committee of Representatives of Indexing Societies. De leden van ICRIS zijn de verenigingen en netwerken uit het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Canada, Australië en Nieuw Zeeland, de Verenigde Staten, China, Zuid-Afrika, Duitsland en Nederland. Deze samenwerking is bekrachtigd in een internationale overeenkomst. Elke drie jaar wordt deze overeenkomst herzien en bijgewerkt om ervoor te zorgen dat deze optimaal aansluit bij wat er leeft onder de deelnemende verenigingen en netwerken. Deze ICRIS-bijeenkomst vindt elke drie jaar op een andere plek op de wereld plaats, in combinatie met een internationaal congres. Zo vond de bijeenkomst in 2018 plaats in Shanghai. In verband met corona vond de bijeenkomst daarna pas vier jaar later plaats, en dat was in Berlijn. De locatie voor de volgende ICRIS-bijeenkomst zal de Verenigde Staten of Canada zijn.


Internationaal woordenboek van registertermen

Een relatief recent internationaal project is de Multilingual Dictionary of Indexing Terms, een internationaal woordenboek met veelgebruikte registermakerstermen in zes talen: Engels, Duits, Nederlands, Spaans, Portugees en Frans. Het woordenboek is sinds kort online beschikbaar . Het project is nog heel erg een ‘work in progress’ en er zullen waarschijnlijk ook nog wel talen aan toegevoegd gaan worden, zoals Italiaans. Het doel van het project is om meer bewustwording te kweken bij registermakers over technische termen gerelateerd aan het maken van registers die in diverse landen worden gebruikt en toegepast. Dit maakt het makkelijker om van elkaar te begrijpen hoe je te werk gaat. Maar het woordenboek is ook bedoeld om mensen uit culturen waar het maken van registers minder bekend is bewust te maken van welke termen daarvoor in hun eigen taal bestaan. Het is nog te vroeg om te zeggen of het project deze doelstellingen zal realiseren.


National Indexing Day

Tot besluit stippen we hier nog in het kort twee andere ontwikkelingen met een internationale dimensie aan.
Sinds een aantal jaren vieren enkele Engelstalige verenigingen van registermakers National Indexing Day (NID). Dit gebeurt vooral in het Verenigd Koninkrijk en Australië/Nieuw Zeeland. NID wordt gevierd op 30 maart, de dag waarop in 1957 de Britse Society of Indexers werd opgericht, de oudste vereniging van registermakers ter wereld. NID is bedoeld om de bekendheid met het vak van registermaken, en alles wat daarbij komt kijken, te vergroten. Vooral uitgevers vormen daarbij de doelgroep. Ook bij het NIN leven plannen om hierbij aan te sluiten en om vanaf volgend jaar onze eigen NID te organiseren. We houden u op de hoogte!


Internationale website

En dan is er ook nog een internationale website over het maken van registers in ontwikkeling. De bedoeling daarvan is om een goede plek te hebben waar alle informatie is samengebracht, en vooral ook om de vindbaarheid van die informatie te verbeteren, omdat deze nu erg versnipperd is over het hele internet. De website is nog in ontwikkeling, dus een URL kunnen we hier helaas nog niet publiceren, maar zodra deze er is, zullen we de link zeker op onze eigen NIN-website zetten!